ถาม = สอน
(จากวลีเด็ด ดร.สุธีระ ประเสริฐสรรพ์)
เครื่องมือสำคัญของโค้ชที่จะช่วยถักทอความคิดพัฒนาทักษะเยาวชน
----------------------------------
บทบาทการโค้ชเยาวชนพลเมืองน่านมีเป้าหมายเพื่อ 'ชวนคิด' และฝึกทักษะวางแผนการทำงาน โดยชวนเยาวชน 7 กลุ่ม คิดทบทวนการเรียนรู้หลังจากการทำโครงการเพื่อชุมชน (ด้านวัฒนธรรม ด้านเกษตร ด้านทรัพยาการสิ่งแวดล้อม) ในจังหวัดน่าน ภายใต้โครงการเสริมศักยภาพเครือข่ายเยาวชนจังหวัดน่าน โดย มูลนิธิส่งเสริมการเรียนรู้ชุมชน (วัดโป่งคำ) สนับสนุนโดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กลุ่มเยาวชนที่เข้าร่วมครั้งนี้ ได้แก่
- กลุ่มเยาวชนบ้านหัวนา อ.สันติสุข
- กลุ่มเยาวชนบ้านหนองบัว อ.ท่าวังผา
- กลุ่มเยาวชนบ้านน้ำคา อ.เชียงกลาง
- กลุ่มเยาวชนบ้านห้วยหมี อ.บ่อเกลือ
- กลุ่มเยาวชนนาทะนุง อ.นาหมื่น
- กลุ่มเยาวชนบ้านพี้ อ.บ้านหลวง
- กลุ่มเยาวชนบ้านฮวก อ.ท่าวังผา
ระดมคำถามหลัก...ถักทอความคิด
- ถามเพื่อสร้างความเข้าใจในเป้าหมาย (จากการทำงานร่วมกันครั้งนี้เราอยากเห็นอะไร? ทำไมเราถึงคิดจะทำโครงการนี้? ไม่ทำได้ไหม? เราคิดว่าตัวเราจะได้อะไรจากการทำงานครั้งนี้? ชุมชนจะได้อะไรจากการทำงานของพวกเรา? เมื่อจบโครงการอีก 3 เดือนข้างหน้าเราอยากเห็นอะไร? **ที่เราสามารถลงมือทำให้เกิดขึ้นได้จริง พอประมาณกับศักยภาพของเรา)
- ถามเพื่อทบทวนสิ่งที่ได้ทำมาแล้วในระยะ 3 เดือน (เราได้ทำกิจกรรมอะไรมาแล้วบ้าง? ผลเป็นอย่างไร? ได้ตามความคาดหวังที่ตั้งใจไว้ไหม? ติดขัดปัญหาตรงไหน? เราได้แก้ไขอย่างไร? เราได้บทเรียนการเรียนรู้อะไรบ้าง? ถ้าจะทำให้ดีขึ้นจะทำอะไร? เพราะอะไร?)
- ถามเพื่อวางแผนการทำงานต่ออีก 3 เดือน (ถ้าจะทำงานให้บรรลุเป้าหมายที่เราอยากเห็นในอีก 3 เดือน เราจะออกแบบขั้นตอนการทำงานอะไรบ้าง? แต่ละกิจกรรมกลุ่มเป้าหมายเป็นใคร? ทำกิจกรรมอะไร? ทำเมื่อไร? ที่ไหน? ใครจะมาช่วยเราได้บ้าง? เราจะดูได้อย่างไรว่ากลุ่มเป้าหมาย หรืองานสำเร็จอย่างที่เราตั้งใจไว้? ใครรับผิดชอบการทำงานบ้าง? แบ่งบทบาทหน้าที่กันอย่างไร? จะบริหารการเงินอย่างไร?)
"คำถาม เป็นอาวุธชวนคิด" เพราะการเรียนรู้จากการลงมือทำไม่ได้มีทฤษฎีสำเร็จรูป ว่าการทำงานควรทำอย่างไร จึงจะประสบความสำเร็จแต่การเรียนรู้นั้น มาจากทักษะการคิด-ลงมือทำ-เจอปัญหา-แก้ปัญหา-ลงมือทำ ซึ่งความรู้นั้นอยู่ในประสบการณ์ส่วนตัวของเยาวชนแต่ละคน ซึ่งโค้ชทำหน้าทึ่ "ตั้งคำถาม" "เชื่อมโยงความคิด" ให้เพื่อนร่วมทีมได้กลับมาย้อนมองเป้าหมาย และทบทวนประสบการณ์สร้างเป็นความรู้ร่วม ของทีม
น้องเอ๋ กลุ่มเยาวชนบ้านพี้ทึ่คิดทำโครงการสร้างตลาดสีเขียว "คบเด็กสร้างผักปลอดสาร 100%" ที่อยากเห็นเกษตรกรในตำบลลดใช้สารเคมีในการปลูกผัก แกนนำเยาวชนสะท้อนว่า "ได้เรียนรู้เรื่องการมองเป้าหมายให้ชัดเจนขึ้น ได้ทักษะการคิดและวางแผนร่วมกับเพื่อน ได้แผนงานที่จะกลับไปทำที่ละเอียดมากขึ้น และจากการคิดตอนแรกๆ ทำให้รู้สึกเครียด พอช่วยกันคิดแล้วก็คิดออก และพอฟังเพื่อนนำเสนอแผนการทำงานแล้ว ก็อยากไปร่วมงาน ไปเรียนรู้และให้กำลังใจ ที่เพื่อนๆจะจัดในพื้นที่บ้านหัวนา และพื้นที่อื่นๆที่ทำงานใกล้เคียงกับเรา"