­

ประวัติความเป็นมา

มูลนิธิอาสาพัฒนาเด็ก เริ่มแรกใช้ชื่อว่า “กลุ่มอาสาพัฒนาเด็ก” ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 2540 และจดทะเบียนเป็นมูลนิธิในปี 2548 ทั้งนี้เพราะพบว่าในตัวเมืองเชียงใหม่มีเด็กเข้ามาเร่ร่อนจำนวนมาก โดยแบ่งเป็น 2 กลุ่มหลัก คือกลุ่มที่มีปัญหาครอบครัวแตกแยก กับกลุ่มเด็กชนเผ่าที่อพยพเข้ามาตามเพื่อน หรือผู้ปกครองซึ่งเข้ามาเร่ร่อนขอทาน ขายดอกไม้ และหากไม่ได้รับการชี้แนะที่ดี เด็กเหล่านี้อาจถูกเพื่อนที่มีปัญหาเหมือนกัน ชักชวนให้ติดยาเสพติด ขายบริการทางเพศ หรือก่ออาชญากรรมได้
นอกจากนี้ การเก็บรวบรวมข้อมูลแบบมีส่วนร่วมเกี่ยวกับการสื่อสารเรื่องเพศและเอดส์ใน กลุ่มเยาวชนเร่ร่อนตามพื้นที่ต่างๆ ของเชียงใหม่ ยังพบว่าเมื่อเติบโตเข้าสู่ระดับเยาวชน คนกลุ่มนี้ก็จะเสี่ยงต่อโรคเอดส์สูง เพราะมีพฤติกรรมเปลี่ยนคู่นอน ใช้ยาเสพติด และขายบริการทางเพศ โดยส่วนใหญ่ยังขาดการสื่อสารพูดคุยเรื่องเพศและเอดส์ที่เหมาะสม เช่น จะมีการพูดเรื่องเพศสัมพันธ์มากกว่าที่จะพูดถึงความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง เรื่องเพศและเอดส์ หรือเยาวชนอาข่าเพศหญิงยังไม่กล้าที่จะพูดคุยเรื่องเพศกับแฟนของตนเอง อายที่จะใช้ถุงยางอนามัย ขณะที่เยาวชนชายมีการซื้อและขายบริการทางเพศ ส่วนเยาวชนกลุ่มอื่นถึงแม้จะมีความรู้เรื่องโรคเอดส์แต่ยังมีความคิดความ เชื่อ ความเข้าใจที่ผิดๆ บางเรื่อง เช่น คนอ้วน คนขาวสวย หล่อ ไม่เป็นเอดส์ ฯลฯ นำมาซึ่งการขาดการป้องกันตนเองในขณะที่มีเพศสัมพันธ์
แนวทางในการ ทำงานของมูลนิธิอาสาพัฒนาเด็ก จึงเป็นการคุ้มครองสิทธิเด็ก ให้ความช่วยเหลือ ตลอดจนปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเด็กและเยาวชนเร่ร่อน ให้กลายเป็นบุคลากรที่มีคุณภาพของสังคม ซึ่งแบ่งตามลักษณะการทำงานได้ดังนี้

• งานภาคสนาม
  เป็นการทำงานของเจ้าหน้าที่และอาสาสมัครที่ออกไปตาม สถานที่ต่างๆ เพื่อพบปะกับเด็กและเยาวชนเร่ร่อน ในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ ตามตลาด สวนสาธาร ณะ บาร์เบียร์ แหล่งชุมชน ลงทำงานคลุกคลีทำความรู้จักสร้างความสัมพันธ์กับเด็ก รวมทั้งแม่เด็กบางรายที่นำลูกมาขอทานหรือขายพวงมาลัย ให้เกิดการยอมรับ ตลอดจนให้ความช่วยเหลือเด็กกรณีเร่งด่วน รักษาพยาบาลเบื้องต้น ให้คำปรึกษาปัญหา และใช้กระบวนการฝึกทักษะชีวิตลงไปทำกิจกรรมต่างๆ กับกลุ่มเด็กให้เด็กได้เล็งเห็นถึงทางเลือกที่มุ่งหวังไว้ เช่น กลับสู่ครอบครัว เข้าเรียนหนังสือ ฝึกอาชีพ ฯลฯ นอกจากนี้ยังมุ่งให้เด็กมีทักษะชีวิตเพื่อป้องกันตนเองจากการเข้าสู่ กระบวนการขายบริการทางเพศ โรคเอดส์ และยาเสพติด 
• งานบ้านพัก
  เป็น บ้านที่อยู่ห่างจากตัวเมือง และมีสภาพค่อนข้างเป็นชนบท โดยมุ่งรองรับเด็กและเยาวชนเร่ร่อน ต่อเนื่องจากงานภาคสนาม เพื่อให้ความช่วยเหลืออย่างเร่งด่วนในด้านปัจจัยสี่ ฝึกให้เด็กทำการเกษตรเพื่อพึ่งพาตนเอง และส่งเสริมการทำกิจกรรมต่างๆ เพื่อสุขภาพ เช่น ศิลปะ ดนตรี กีฬา เกม กิจกรรมด้านการศึกษาทั้งในและนอกระบบ อันเป็นกระบวนการลดพฤติกรรมเสี่ยงและผลักดันให้เด็กเกิดแนวทางในการดำเนิน ชีวิตที่มีคุณภาพ
• งานศูนย์บริการเด็กและเยาวชน
  เป็นศูนย์ให้ บริการเด็กและเยาวชนเร่ร่อน ซึ่งใกล้กับแหล่งที่เด็กพักอาศัย ทำให้สามารถเข้ามาใช้บริการได้ง่าย โดยจะให้บริการทั้งด้านการศึกษา คำปรึกษา ศิลปะ ทักษะอาชีพขั้นพื้นฐาน รักษาพยาบาลเบื้องต้น สุขภาพอนามัย และจัดกิจกรรมพัฒนาทักษะชีวิต เพื่อป้องกันการเข้าสู่การขายบริการทางเพศ และป้องกันโรคเอดส์ รวมถึงการส่งต่อกรณีเร่งด่วน
• งานฝึกทักษะชีวิต
  เป็น กิจกรรมที่มุ่งเน้นฝึกทักษะในการดำเนินชีวิต คือ การคิดวิเคราะห์สร้างสรรค์ การคิดหาทางเลือก และการตัดสินใจอย่างมีเหตุผล ความตระหนักในคุณค่าของตนเอง โดยมีเป้าหมายอยู่ 2 ระดับ คือเพื่อให้เด็กมีพฤติกรรมที่ปลอดภัยจากโรคเอดส์ และพัฒนาคุณภาพชีวิตของตนเอง ทักษะชีวิตที่ฝึกให้กับเด็ก เช่น การประเมินสถานการณ์ การเจรจาปฏิเสธต่อรองอย่างรักษาน้ำใจ การควบคุมอารมณ์ภายใต้ความกดดัน ซึ่งทักษะต่างๆ จะสอดแทรกไว้ในกิจกรรมต่าง ๆ เช่น เกม, ละคร, สนทนากลุ่มย่อย ที่สร้างให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตของเด็กมากที่สุด
• งานป้องกันการเคลื่อนย้ายของกลุ่มเด็กเร่ร่อนจากตะเข็บชายแดนสู่ จ.เชียงใหม่
  เป็น งานเชิงป้องกันการเคลื่อนย้ายของกลุ่มเด็กเร่ร่อนจาก อ.แม่สาย จ.เชียงราย มาสู่ จ.เชียงใหม่ และพัฒนาคุณภาพชีวิตเด็กเร่ร่อน พร้อมทั้งป้องกันเด็กจากธุรกิจทางเพศ

­

วิสัยทัศน์

พัฒนาคุณภาพชีวิตเด็กและเยาวชนเร่ร่อน หรือด้อยโอกาส

­

พันธกิจ

ติดตามให้ความช่วยเหลือเด็ก และเยาวชน ที่มีอายุตั้งแต่ 4-25 ปี ซึ่งด้อยโอกาส หรือเป็นบุคคลเร่ร่อน ทั้งในรูปแบบการให้อาสาสมัครลงพื้นที่พบปะเด็ก การฝึกทักษะชีวิตเด็ก การคุ้มครองสวัสดิภาพ บำบัด-ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ตลอดจนคืนเด็กสู่ครอบครัวโดยได้รับการสนับสนุนจากหลายหน่วยงาน เช่น องค์การยูนิเซฟประเทศไทย, มูลนิธิพัฒนาเครือข่ายเอดส์ สหภาพยุโรป, ชมรมกรุณา ประเทศญี่ปุ่น, สถานทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทย และองค์กร Give2Asia เป็นต้น

­

วัตถุประสงค์การดำเนินงาน

• เพื่อลดพฤติกรรมเสี่ยงกลุ่มเด็กเร่ร่อนและเด็กด้อยโอกาส
• พัฒนาคุณภาพชีวิตกลุ่มเด็กเร่ร่อนและเด็กด้อยโอกาส
• ประสานความร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐและเอกชนในการช่วยเหลือเด็ก เร่ร่อนและด้อยโอกาส
• ดำเนินการ หรือร่วมมือกับองค์กรการกุศลอื่น เพื่อสาธารณประโยชน์

­

ผู้บริหารองค์กร

• นางเรณู อรรฐาเมศร์ ประธานกรรมการมูลนิธิอาสาพัฒนาเด็ก

­

รูปแบบการบริหารจัดการ

ระบบการบริหารงาน มีคณะกรรมการมูลนิธิเป็นบอร์ดใหญ่ ประกอบด้วยประธานกรรมการ และคณะกรรมการบริหาร โดยแบ่งระบบงาน แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ

• งานด้านบริหาร ประกอบด้วยคณะกรรมการมูลนิธิ และฝ่ายการเงิน

• งาน ด้านบริการเด็ก ประกอบด้วย ฝ่ายงานบ้านพักฟื้นฟูเด็ก, ฝ่ายงานศูนย์บริการเด็กและเยาวชน และฝ่ายบัญชี-สำนักงาน ซึ่งแต่ละส่วนงานจะมีผู้จัดการสาขา และเจ้าหน้าที่ รับผิดชอบในส่วนการดำเนินงานของตนเอง

ทั้งนี้ ในแต่ละปี จะมีการประชุมร่วมกัน ระหว่างคณะกรรมการมูลนิธิ กับผู้จัดการสาขา และเจ้าหน้าที่ เพื่อกำหนดแผนงาน และยุทธศาสตร์ ทั้งระยะสั้น 1 ปี และระยะยาว 5 ปี โดยบุคลากรในระดับปฏิบัติ ซึ่งมีโอกาสคลุกคลีกับเด็ก และรับทราบปัญหาต่างๆ มาตลอด จะเป็นผู้เสนอแผนงาน และมีฝ่ายบริหาร รวมถึงที่ปรึกษาให้ข้อเสนอแนะ เพื่อให้แผนงานและยุทธศาสตร์ในแต่ละปี ตรงกับสภาพปัญหา และความต้องการของกลุ่มเป้าหมายมากที่สุด

ขณะ เดียวกัน แต่ละส่วนงาน ที่อยู่ในระดับปฏิบัติ ก็จะมีการประชุมระดมความคิดเห็นร่วมกันทุกเดือน เพื่อให้การดำเนินงานสอดคล้องกับแผนและยุทธศาสตร์ที่วางไว้ รวมถึงมองปัญหาใหม่ หรือปัญหาที่ยังแก้ไขไม่ได้ เพื่อนำเสนอเข้าสู่ที่ประชุมใหญ่ ในวาระต่อไป

­

เงื่อนไขความสำเร็จขององค์กร

• การ ทำงานมีความยืดหยุ่นตามลักษณะปัญหาของเด็ก ไม่ยึดติดกรอบ และมีความสัมพันธ์ที่ดีกับเด็ก ทำให้เด็กยอมเข้าสู่บ้านพัก รู้สึกเป็นครอบครัวเดียวกัน เกิดความอบอุ่นและไว้วางใจ เมื่อมีปัญหา ก็กล้าพูดคุยปรึกษา
• ใช้ ระบบแกนนำพี่ดูแลน้อง พัฒนาเด็กที่มีความพร้อมขึ้นมาเป็นพี่เลี้ยงหรืออาสาสมัคร ทำให้เด็กที่เข้ามาอยู่ในบ้านพัก หรือใช้บริการศูนย์บริการ รู้สึกมีส่วนร่วม จึงช่วยเป็นหูเป็นตา คอยแนะนำเด็กหรือเยาวชนเร่ร่อนคนอื่นๆ ให้เข้ามาที่ศูนย์บริการก่อนที่จะใช้ชีวิตแบบสุ่มเสี่ยงมากกว่าที่เป็นอยู่
• มี สื่อ และเทคนิคประกอบการสอนที่ผสมผสานกันหลายรูปแบบ ทั้งเกม ศิลปะ การละเล่น การบำเพ็ญประโยชน์ต่อสาธารณะ และการสอนโดยตรง ทำให้เด็กไม่เบื่อหน่าย และกระตือรือร้นที่จะเรียนรู้ฒ
• มีสื่อและการสอน ที่กระตุ้นให้เด็กคิดเป็น ทำเป็น นำศักยภาพของตนเองออกมาใช้ และรู้จักวางแผน มีเป้าหมายของชีวิต
• ทำให้เด็กเร่ร่อนและด้อยโอกาส ได้สัมผัสบรรยากาศของบ้าน(พัก)ที่อบอุ่น และมีโอกาสได้เรียนหนังสือทัดเทียมกับเด็กทั่วไป

­

ด้านปริมาณ

• นับ ตั้งแต่ปี 2540 ถึงปัจจุบัน มีเด็กและเยาวชนเร่ร่อน หรือด้อยโอกาส ได้รับการส่งเสริมความรู้ด้านการป้องกันโรคเอดส์ เพศ อนามัยเจริญพันธุ์ และฝึกอาชีพ เรียนรู้ทักษะชีวิต ประมาณ 1,000 คน และหมุนเวียนเข้ามาใช้บริการศูนย์บริการเด็กและเยาวชน อีกประมาณ 500 คน
• ปัจจุบัน มีเด็กและเยาวชนด้อยเร่ร่อน หรือโอกาส อาศัยอยู่ในบ้านพักฟื้นฟู และได้รับการส่งเสริมให้เรียนหนังสือ จำนวน 90 คน และเรียนจบแล้วกว่า 30 คน

­

ด้านคุณภาพ

• ลดความเสี่ยงในการติดยาเสพติด, ค้าประเวณี, ถูกล่วงละเมิดทางเพศ และก่ออาชญากรรม ของกลุ่มเด็กและเยาวชนเร่ร่อน
• เพิ่มช่องทางในการขอความช่วยเหลือให้แก่เด็ก
• สามารถพัฒนาคู่มือครูข้างถนนแม่สายให้สามารถนำไปใช้อย่างมีประสิทธิภาพ
• เด็กเกิดทักษะชีวิต และมีความพร้อมเมื่อกลับเข้าสู่ครอบครัว หรือสังคม
• มีโครงการที่เด็กสามารถใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ และหารายได้ช่วยเหลือตนเอง
• เด็ก เกิดความภาคภูมิใจในความสามารถของตน และเริ่มตระหนักถึงคุณค่าของชีวิต มีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม อยากเรียนหนังสือ อยากทำงานมากกว่าเร่ร่อน
• เด็กเกิดความไว้วางใจอาสาสมัคร มีรอยยิ้ม และเสียงหัวเราะที่แสดงถึงความสุขในชีวิตมากขึ้น
• สามารถ ส่งต่อเด็กไปยังบ้านพักที่มีศักยภาพและความพร้อมในการรองรับ กรณีที่เด็กไม่สามารถกลับสู่ครอบครัวได้ เช่น บ้านพักเด็กรุ่งอรุณ ซึ่งจะทำให้เด็กได้รับการศึกษาในระดับที่สูงกว่าภาคบังคับ

­

องค์ความรู้จากการดำเนินงาน

• สาเหตุ หลักที่ทำให้เด็กออกมาเร่ร่อน คือครอบครัวแตกแยก หรือขาดความอบอุ่น การผลักดันให้เด็กคิด ตัดสินใจ ค้นหาตัวเอง และวางแผนชีวิตด้วยตัวของพวกเขาเอง เพื่อเตรียมพร้อมในการกลับสู่ครอบครัว และดำรงชีวิตในสังคมต่อไปนั้น ถือเป็นแนวทางที่ดีกว่าการให้เด็กเป็นฝ่ายรับ หรือพึ่งพาปัจจัยภายนอกทั้งหมด
• การทำงานเกี่ยวกับเด็กเร่ร่อนและด้อยโอกาส ต้องเน้นที่คุณภาพ ไม่ควรเน้นปริมาณ เพราะจะทำให้ไม่สามารถช่วยเหลือเด็กได้อย่างแท้จริง
• เด็ก เร่ร่อนมักจะกลัวถูกจับ หรือถูกส่งตัวไปอยู่สถานสงเคราะห์ จึงไม่ค่อยไว้ใจใคร ที่สำคัญคือเด็กบางรายติดยาเสพติดด้วย ในการทำงาน จึงต้องใช้ลักษณะค่อยเป็นค่อยไป พยายามเปิดใจให้เขาเข้ามาใช้บริการของศูนย์ หรือบ้านพัก และคอยให้บริการแบบเป็นมิตร โดยที่เด็กก็ต้องยอมรับกฎของศูนย์อย่างเต็มใจด้วย จึงจะนำไปสู่ผลสำเร็จได้์
• การ ทำงานศิลปหัตถกรรม ไม่เพียงแต่สร้างความภูมิใจให้แก่เด็ก ยังสร้างพัฒนาการให้เด็กทั้งร่างกายและจิตใจ ทำให้เด็กมีสมาธิมากขึ้น ปรับพฤติกรรมโดยรวมไปในทางที่ดีกว่าเดิม

­

รางวัลความสำเร็จ

29 ตุลาคม 2550 ได้รับรางวัลการจัดที่พักอาศัยสำหรับผู้ด้อยโอกาส จาก IYSH Memorial Fund Sompo-Japan Prize