โครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ “สร้างเครือข่ายและพัฒนาทักษะพี่เลี้ยงภาคใต้ : ภาวะผู้นำและการจัดกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อพัฒนาเด็กและเยาวชน
27-29 มีนาคม 2561
ณ โรงแรมแกรนด์ปาร์ค จ.นครศรีธรรมราช
วัตถุประสงค์โครงการ
- เพื่อให้พี่เลี้ยงได้รู้จักตนเองและกระบวนการทำงานแบบมีส่วนร่วมที่เกิดจากพลังขับเคลื่อนภายใน
- เพื่อพัฒนาพี่เลี้ยงเด็กและเยาวชนในพื้นที่ให้มีท้ศนคติ ความรู้ และทักษะในการจัดกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม และการให้คำปรึกษากับเด็กและเยาวชนในชุมชนท้องถิ่นของตนเองได้
- เพื่อสร้างเครือข่ายการเรียนรู้ของพี่เลี้ยงเด็กและเยาวชนในพื้นที่ให้มีพลังในการขับเคลื่อนงานเพื่อพัฒนาศักยภาพเด็กและเยาวชนในท้องถิ่นตนเอง
กลุ่มเป้าหมาย
นักถักทอชุมชน ผุ้ใหญ่ใจดี พี่เลี้ยงชุมชน ที่มีบทบาทหน้าที่รับผิดชอบดูแลงานด้านพัฒนาเยาวชน / สภาเด็กและเยาวชนระดับตำ อปท.ตำบลละไม่เกิน 10 คน
ผู้เข้าร่วมเวที
- เทศบาลเมืองปากพูน จังหวัดนครศรีธรรมราช
- เทศบาลตำบลโพธิ์เสด็จ จังหวัดนครศรีธรรมราช
- องค์การบริหารส่วนตำบลกลาย จังหวัดนครศรีธรรมราช
- องค์การบริหารส่วนตำบลเขาพังไกร จังหวัดนครศรีธรรมราช
- เทศบาลตำบลท่าแพ จังหวัดนครศรีธรรมราช
- องค์การบริหารส่วนตำบลควนชะลิก จังหวัดนครศรีธรรมราช
- องค์การบริหารส่วนตำบลท่าเรือ จังหวัดนครศรีธรรมราช
- องค์การบริหารส่วนตำบลนาทราย จังหวัดนครศรีธรรมราช
ผลลัพธ์
เกิดเครือข่ายพี่เลี้ยงเยาวชนภาคใต้ อย่างน้อย 40 คน พร้อมแผนงานพัฒนาเด็กและเยาวชนของแต่ละตำบล
พี่เลี้ยงเยาวชน มีทักษะภาวะผู้นำและทักษะการโคช สามารถออกแบบจัดกระบวนการเรียนรู้ เพื่อสร้างเครือข่ายและพัฒนาศักยภาพเด็กและเยาวชนให้เกิดการเรียนรู้จากการลงมือปฏบัติจริงในพื้นที่
วิทยากรกระบวนการหลัก โดยคุณสรายุทธ สุวรณชนะและทีม
สนับสนุนโดย
- มูลนิธิสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์
- กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทย
- สมาคมพัฒนาประชากรและชุมชน (PDA)
- สถาบันยุวโพธิชน มูลนิธิสัมมาชีพ
- สถาบันเสริมสร้างการเรียนรู้เพื่อชุมชนเป็นสุข (สรส.)
- ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด(มหาชน)
- มูลนิธิสยามกัมมาจล
กระบวนการ
ให้คนที่ตรงกับคำถามเหล่านี้ ก้าวออกมาข้างหน้า / สัมภาษณ์บางคน
คำถาม
• ใครชอบพี่หมื่นฯ ในบุพเพสันนิวาส เพราะอะไร
• สถานที่ที่ชอบไป เพราะอะไร
• ใครมีพี่น้องกี่คน
- รู้สึกอย่างไรเป็นลูกคนเดียว
- ใครเป็นพี่คนโต รู้สึกอย่างไร / มีความรับผิดชอบอย่างไร
สิ่งที่ภาคภูมิใจ
- ใครเป็นลูกคนกลาง รู้สึกอย่างไร
• สำรวจตัวเอง 4 ระดับ
คำถามมีความสุขอยู่ในระดับไหนใน 4 ระดับ
• 4.จักรวาลจัดสรร
• กระบวนการ
เปลี่ยนคู่รอบละคำถามและเล่าให้เพื่อนฟังตามโจทย์
โจทย์คำถาม
1.ความภาคภูมิใจ ความสำเร็จ ความประทับใจในการทำงานเยาวชน หรืองานอื่นๆ คือเรื่องใดบ้าง
2.อะไรคือสิ่งที่หล่อเลี้ยงให้เราทำงานเพื่อเด็กๆ (แรงบันดาลใจ,แรงจูงใจ)
กระบวนการ
นั่งล้อมวงใหญ่ หันหน้าจับคู่กัน
โจทย์
ให้ผลัดกันบอก
- ชื่อผลไม้
- อวัยวะในร่างกาย
- บอกชื่อที่เกี่ยวข้องกับนครศรีธรรมราช
ใครแพ้นวดให้เพื่อน รอบสุดท้ายคนชนะนวดให้เพื่อน
กระบวนการ
เป็นวงใหญ่ มีแผ่นยางคนละ 1 แผ่นให้เป็นตัวแทนบ้าน มีบ้านว่าง 1 บ้าน
โจทย์ ทุกคนต้องรักษาบ้านของชุมชน อย่าให้บ้านว่าง
หน้าที่ ปกป้องบ้านตนเอง บ้านเมือง
กติกา ห้ามกั๊กบ้าน ห้ามเตะย้ายบ้าน ห้ามทำร้ายโจร
ดำเนินไป 12 รอบ ในที่สุดเป้าหมายสองนาทีทำสำเร็จ
• เชื่อมองค์ประกอบกับการทำงานจริง
กระบวนการ
ถอดบทเรียนจากกิจกรรมโจรขึ้นบ้าน นำเข้าสู่เนื้อหาหลัก
เชื่อมการเล่นเกมส์ กับประสบการณ์ในการทำงาน มาถอดเป็นการทำงานอย่างมีส่วนร่วม ประกอบด้วย 3 หัวข้อ
1.วิธีการ กระบวนการ ทำงานที่ดี
- การทำงานแบบมีส่วนร่วม มี 4 ข้อ (วิธีการทำงานที่ดี)
• คิดร่วม (คุยหรือปรึกษาหารือกัน) ทำให้เห็นเป้าหมายร่วมกัน เช่น เป้าหมาย วิธีการ ทรัพยากร
• ตัดสินใจร่วม
• ทำร่วม
• รับผิดชอบร่วม
2.ความสัมพันธ์ที่ดีรองรับ (ครอบครัว ชุมชน)
• ต้องช่วยเหลือเกื้อกูลกัน
• ไว้วางใจกัน เชื่อมันซึ่งกันและกัน
• การให้อภัยกัน
• เป็นเรื่องสำคัญที่ต้องทำให้ความสัมพันธ์ที่ดีให้เกิดขึ้น
• เมื่อสามารถสร้างความรักความสามัคคีให้เกิดขึ้น งานขึ้นยั่งยืน
3.บุคลากรมีภาวะความเป็นผู้นำ
คุณลักษณะของความเป็นผู้นำ มีสิ่งเหล่านี้
1. จิตอาสา
2. เสียสละ
3. สังเกต
4. รับฟัง
5. มีทักษะในการสื่อสาร
6. คุณธรรม จริยธรรม
7. มีความรับผิดชอบ
8. เป็นผู้ตามที่ดีด้วย
Check in
กติกา : ให้ถามคนข้างๆ ต่อไปกันไปเรื่อยๆ "เช้านี้เป็นอย่างไรบ้าง"
กิจกรรมนับเลข 1-20
กติกา :ห้ามนับซ้ำเลขกัน / ห้ามคนข้างๆ นับต่อกันไป / ห้ามส่งซิกกัน
กิจกรรมเรียงลำดับ
กติกา ให้สื่อสารกันอย่างไรก็ได้ห้ามคุยกัน เป็นการฝึกการสื่อสารโดยไม่คยกัน
โจทย์
1.เรียงลำดับความสูงมากไปน้อย
2.เรียงลำดับอายุจากมากไปหาน้อย
3.ให้เรียงลำดับตามเดือนเกิด
4.ให้เรียงลำดับตามสีผิว
กิจกรรมให้จับกลุ่มคนที่เป็นแบบเรา
กติกา : ให้ใช้สัญลักษณ์หรือการสื่อสารแบบใดก็ได้แต่ห้ามคุยกัน
โจทย์
1.ให้จับกลุ่มคนเกิดวันเดียวกัน (อาทิตย์ - เสาร์)
คำถาม
- ลักษณะนิสัยเด่นของคนเกิดแต่ละวัน เหมือนหรือต่างกันอย่างไร
- เรื่องอะไรที่ทำให้คนในแต่วันหงุดหงิด ไม่พอใจ
@กิจกรรมการฟังที่ดี
วิธีการทำงานกับวัยรุ่นโดยใช้การฟังด้วยหัวใจ ทักษะการฟังด้วยหัวใจ การฟังอย่างลึกซึ้ง เป็นทักษะการฟังที่ดี
กิจกรรมสันทนาการ : HOME
อุปกรณ์ มีแผ่นยางคนละ 1 แผ่น ให้สมมุติเป็นบ้าน
กติกา ให้ทุกคนออกจากบ้านไปทำตามโจทย์โดยต้องกลั้นหายใจและออกเสียงตี๋ไปตลอดเส้นทางถ้าไม่ไหวให้กลับมาที่บ้านแล้วเริ่มใหม่ ทำภารกิจให้สำเร็จภายในระยะเวลาที่กำหนด
โจทย์ ให้ตรี๋ไป.......แล้วกลับมาบ้าน
1. บ้านเพื่อน
2. ที่ทำงาน
3. โรงพยาบาล
4. ความสำเร็จ
แบ่งกลุ่มละ 4-6 คน และให้ถอดบทเรียนจากกิจกรรม
โจทย์ แบ่งปันหนึ่งเรื่องที่อยากให้เพื่อนได้เรียนรู้
อุปกรณ์ : ผ้าปิดตา เชือก
กติกา
1.ใช้ผ้าปิดตาและต้องหลับตาให้สนิท (ให้มองไม่เห็น)
2.ให้มือทุกคนอยู่ที่เชื่อก
3.ทำเชือกให้เป็น 4 เหลี่ยมจตุรัส
4.พูดคุยกันได้
เวลา : 20 นาที
ถอดบทเรียนวงใหญ่
โจทย์ เราจะนำกิจกรรมนี้ไปให้เยาวชน / ผู้ใหญ่ เรียนรู้ในเรื่องใดได้บ้าง
Check In : รู้สึกอย่างไรกับกิจกรรมที่ผ่านมาทั้งสองวัน
+ กิจกรรมนับเลข จับคู่ นับผลัดกันนับเลข 1-3 หลายแบบ
+ กิจกรรมปลาทู ปลาเข่ง
กิจกรรม World Cafe
เป็นเครื่องมือระดมความเห็น กระบวนการในการประชุมกับเด็กและเยาวชน ทำให้ประหยัดเวลาและได้ความคิดเห็นได้หลากหลาย
1.โจทย์ ให้ระดมความคิดกันใน 8 หัวข้อ แบ่งเป็น 8 กลุ่ม และเวียนเขียนไปทีละประเด็นจนครบตามเวลาที่กำหนด
1.บทบาทสำคัญของพี่เลี้ยงเยาวชนมีอะไรบ้าง
2.คุณลักษณะ/คุณสมบัติของพี่เลี้ยงที่ดีของพี่เลี้ยงเยาวชนมีอะไรบ้าง
3.เป้าหมายสำคัญของการพัฒนาเยาวชนมีอะไรบ้าง
4.กิจกรรมหรือการเรียนรู้แบบไหนที่เหมาะกับเยาวชนหรือนำมาใช้กับเยาวชนได้
5.เราต้องสร้างการมีส่วนร่วมกับใครหรือองค์กรใด (ใน - นอกชุมชน)
6.ในฐานะพี่เลี้ยงเยาวชน / เยาวชน เราอยากจะพัฒนาหรือเรียนรู้เพิ่มเติมในเรื่องอะไรบ้าง
7.สิ่งที่เราต้องการสนับสนุนในการทำงานกับเยาวชนมีอะไรบ้าง
8.ทำอย่างไรให้เครือข่ายทำงานพัฒนาเยาวชนยั่งยืน
โจทย์ 2 ให้สรุปจับประเด็นในแต่ละหัวข้อให้แต่ละกลุ่มส่งตัวแทนนำเสนอ เป็นการฝึกจับประเด็นและนำเสนอ
29 มีนาคม 2561
"การประเมินไม่ใช่ประเมินว่าองค์กรเราดีหรือไม่ดี หรือว่าเก่ง แต่เป็นการประเมินเพื่อก้าวไปสู่เป้าหมายข้างหน้า"
คุณจรายุทธ สุวรรณชนะ วิทยากร
ใช้เครื่องมือใยแมงมุมในการประเมินตนเองจาก 8 หัวข้อ จากกิจกรรม World Cafe
โจทย์ : ให้ประเมินองค์กรตนเอง ตาม 8 หัวข้อ องค์กรเราอยู่ในระดับไหน เพราะอะไร
เป็นการทบทวนการทำงานด้านเด็กและเยาวชน เพื่อจะพัฒนาและเดินต่อ
“กระบวนการสร้างเครือข่ายและพัฒนาทักษะพี่เลี้ยงภาคใต้”
“อยากเป็นพี่เลี้ยงก็ลองให้ฝึกตัวเองแบบง่ายๆ โดยมีหลักง่ายๆ คือการเปิดพื้นที่ให้เด็กได้พูดและแสดงความคิดเห็น ลดการแนะนำ ลดการสอนลง” |
สถานการณ์โลกในปัจจุบันที่มีความจำเป็นเร่งด่วน ที่ต้อง “บ่มเพาะคนรุ่นใหม่” ให้เติบโตเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพ เพื่อเป็นกำลังสำคัญในการช่วยกันดูแลและพัฒนาโลกของเราให้น่าอยู่ต่อๆ ไป ต่อเนื่องจากรุ่นสู่รุ่น เด็กและเยาวชนจะเติบโตเป็นเช่นนี้ได้ ต้องมีผู้ที่ทำหน้าที่บ่มเพาะความดีงามให้งอกงามขึ้นในตัวเด็กๆ ซึ่งอาจจะเป็นพ่อแม่ ผู้ปกครอง คนในชุมชน ครู อาจารย์ที่โรงเรียน ที่มีบทบาทสำคัญในการทำหน้าที่นี้ ซึ่งบุคคลเหล่านี้จำเป็นต้องมีทักษะในบ่มเพาะสิ่งเหล่านี้ให้เกิดในตัวเด็กๆ
ย่อจากประชากรโลกมาที่จังหวัดนครศรีธรรมราช ผู้ใหญ่ที่เรียกขานตนเองว่าเป็น “พี่เลี้ยงเยาวชน” ที่มีความแน่วแน่อยากจะพัฒนาลูกหลานของตนเองให้เป็นคนรุ่นใหม่ที่มีศักยภาพ ได้เล็งเห็นความสำคัญของกระบวนการเรียนรู้ที่จะพาลูกหลาน หรือเยาวชนของตนให้ไปสู่จุดหมายปลายทางเป็น “คนดี คนเก่ง มีสำนึกความเป็นพลเมือง” ดั่งที่วางไว้จึงได้มารวมตัวกันที่เวทีอบรมเชิงปฏิบัติการ “สร้างเครือข่ายและพัฒนาทักษะพี่เลี้ยงภาคใต้ : ภาวะผู้นำและการจัดกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อพัฒนาเด็กและเยาวชน” ภายใต้โครงการพัฒนาเยาวชนในชุมชนท้องถิ่น (4 ภาค) ระยะที่ 2 : หลักสูตรนักถักทอชุมชน เพื่อพัฒนาเด็กเยาวชนและครอบครัว สนับสนุนโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทย สถาบันเสริมสร้างการเรียนรู้เพื่อชุมชนเป็นสุข (สรส) มูลนิธิชุมชนท้องถิ่นพัฒนา มูลนิธิสยามกัมมาจล ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด(มหาชน)
การอบรมครั้งนี้ คณะผู้จัดงานได้ตั้งวัตถุประสงค์ เพื่อให้พี่เลี้ยงได้รู้จักตนเองและเกิดกระบวนการทำงานแบบมีส่วนร่วมที่เกิดจากพลังขับเคลื่อนภายใน เพื่อพัฒนาพี่เลี้ยงเด็กและเยาวชนในพื้นที่ให้มีทัศนคติ ความรู้ และทักษะในการจัดกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม และการให้คำปรึกษากับเด็กเยาวชนในชุมชนท้องถิ่นของตนเองได้ และเพื่อสร้างเครือข่ายการเรียนรู้ของพี่เลี้ยงเด็กและเยาวชนในพื้นที่ให้มีพลังในการขับเคลื่อนงานเพื่อพัฒนาศักยภาพเด็กและเยาวชนในท้องถิ่นตนเอง
โดยมีอปท.ในพื้นที่จังหวัดนครศรีธรรมราชสนใจเข้าร่วม ได้แก่ องค์การบริหารส่วนตำบลกลาย,เทศบาลเมืองปากพูน, องค์การบริหารส่วนตำบลเขาพังไกร, เทศบาลตำบลท่าแพ, องค์การบริหารส่วนตำบลควนชะลิก, องค์การบริหารส่วนตำบลท่าเรือ, องค์การบริหารส่วนตำบลนาทราย ส่งบุคคลเหล่านี้ได้แก่ นักถักทอชุมชน(เจ้าหน้าที่อปท.ผู้เข้าร่วมในโครงการฯ) ผู้ใหญ่ใจดี พี่เลี้ยงชุมชน เยาวชน ที่มีบทบาทหน้าที่รับผิดชอบดูแลงานด้านพัฒนาเยาวชน / สภาเด็ก และเยาวชนระดับตำบล ร่วมเรียนรู้กับนักกระบวนกรอิสระ จรายุทธ สุวรรณชนะ ระหว่างวันที่ 27 – 29 มีนาคม 2561 ณ โรงแรม แกรนด์ปาร์ค จังหวัดนครศรีธรรมราช
อ่านเนื้อหาฉบับสมบูรณ์ได้ที่นี่